کد مطلب:30818 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:32

گنجینه پرسمان » اعتقادات

اگر علم خدا ثابت است، با توجه به ازلي بودن آن محدوده اختيار انسان تا كجا است؟

در پاسخ اول - مسئله علم خدا ازلي است و يا حادث - بايد گفت ازلي است، چون نميتوان زماني فرض كرد كه خدا بوده، ولي علم نداشته است. انسان تا زماني كه عملي از او سر نزده، مختار به انجام و يا ترك آن است، ولي وقتي مرتكب عملي شد، آن عمل محدوده اختيار او ميشود، عمل انسان از علم خدا دور نيست. پس تعيين محدوده اختيار او ميشود. عمل انسان از علم خدا دور نيست. پس تعيين محدوده به شكل فني ممكن نيست. يا انجام ميدهد و يا ترك ميكند، و اين محدوده از دو حالت انجام و ترك خارج نيست.

وقتي از انسان عملي انجام و يا ترك شد، اين متعلق علم خدا است و تعيين حد براي آن كه در تعلق علم خدا باشد، جايز و روا است و يا بايد گفت اختيار انسان محدود نيست و انسان با حربه اختيار خويش از دايره علم خدا بيرون ميرود، چون شايد بخواهد كاري بكند كه او مطلع نشود، چون مختار است. كه با توجه به ازلي و حاضر بودن علم خدا حتي تصور چنين چيزي امكان ندارد و انساني كه خود مخلق و معلول علت ديگري است، در عمل و تعيين محدوده معلول و تابع است. هر علتي محدوده تأثير معيني دارد كه اين تأثير به نحو اقوي و اتم به علت ديگري وابسته است تا آن كه به علةالعلل برسد.

انسان موجودي زماني و زمان گذر است. محدوده عمل او در همان زمان حضورش رقم ميخورد. نه زمان قبل و نه زمان بعد چنين موجودي را نميشناسد. پس چگونه ميتواند از تأثير حضور و عملش از قبل مطلع بوده و يا بعد منتقل كند؟ پس انسان تا زماني كه اختيار دارد، عملي از او نزده و بعد از خروج از اختيار عملش او را به بند ميكشاند و اين هر دو حالت از علم حضوري خدا به دور نيست و تأثيري در علم خدا نميگذرد، چون اين كار يا انجام و يا تركش هر دو متعلق علم خدا ميباشد، ولي انسان با اختيار خود يكي را انتخاب ميكند. پس بايد در انتظار عاقبت آن باشد.